Dynastia ta panowała od roku 27 p.n.e. do 68 n.e. Jej założycielem jest Oktawian August. Do dynastii należeli: Oktawian August (30 p.n.e. – 14 n.e.), Tyberiusz (14 – 37 n.e.), Kaligula (37 – 41 n.e.), Klaudiusz (41 – 54 n.e.), Neron (54 – 68 n.e.)
Oktawian August (30 p.n.e. – 14 n.e.) – Gaius Iulius Caesar Octavianus, urodził się 63 roku p.n.e. w Rzymie, syn Gajusza Oktawiusza i Atii Starszej, wnuk siostry Juliusza Cezara i jego adoptowany testamentem syn. Pozornie nie zmienił on ustroju republikańskiego, lecz skupił w swym ręku całą faktyczną władzę, zostając pierwszym senatorem i najwyższym kapłanem.
W 27 roku pn.e. otrzymał od senatu tytuł August (Boski). Do 23 roku p.n.e. był wybierany konsulem, następnie otrzymał najwyższą władzę prokonsularną, dającą mu zwierzchnictwo nad prowincjami oraz dowództwo nad siłami zbrojnymi. Jako dowódca wojskowy miał prawo zawierania sojuszów i traktatów. Uzyskał wreszcie dożywotnio stanowisko trybuna.
Oktawian przeprowadził szereg reform ustrojowych. Liczbę senatorów zmniejszył do 600, ustanowił nowy cenzus majątkowy, wprowadził nowe podatki, dbał o rozbudowę Rzymu, popierał sztukę. Zreorganizował wojsko, ograniczając je do 25 świetnie wyszkolonych legionów, nadto utworzył nowe kohorty pretorianów, czyli gwardii przybocznej.
W zarządzaniu prowincjami przeprowadził podział na prowincje cesarskie oraz senackie. Egipt był osobistą własnością cesarza, który czerpał z tego tytułu ogromne dochody. W wyniku nowych wojen zaborczych granice państwa oparły się o rzeki: Ren i Dunaj. Generalnie jednak lata panowania Oktawiana były okresem pokoju wewnętrznego i rozkwitu gospodarczego, a wojny toczyły się tylko na peryferiach.
Tyberiusz (14 – 37 n.e.) – Tiberius Claudius Nero, urodził się 42 roku p.n.e., syn Tyberiusza Klaudiusza i Liwii Druzylli, pasierb Oktawiana adoptowany przez Augusta. Objęcie przez niego władzy usankcjonowała specjalna uchwała senatu. Był to człowiek podejrzliwy, ale zdolny wódz i administrator.
Wprowadził kontrole urzędników w prowincjach, zapobiegając nadużyciom. Za jego panowania jego bratanek Germanik podjął szereg zwycięskich wypraw przeciw Germanom, lecz został wkrótce odwołany przez Tyberiusza do Rzymu. O nagłą śmierć Germanika, która nastąpiła w 19 roku n.e. oskarżano Tyberiusza. Ten bojąc się o swoje życie wytoczył szereg procesów o obrazę majestatu, kończących się wyrokami śmierci. Zausznikiem swym uczynił prefekta pretorianów Sejana, a od 26 mieszkał na wyspie Capri, rozkazy wydając korespondencyjnie.
Zginął roku 37 kiedy to w jego własnej sypialni udusił go Kaligula.
Kaligula (37 – 41 n.e.) – Gaius Iulius Caesar, urodził się 12 roku n.e., syn Germanika. Kaligula kazał umorzyć wszystkie procesy polityczne, odwołał osoby zesłane z przyczyn politycznych, spalił publicznie akta procesu matki i braci oraz rozkazał opublikować dzieła dawnych historyków opozycyjnych. Wprowadził ulgi podatkowe, ponowił publikowanie rachunków państwowych. Pojechał na Pandaterię i Pontię po prochy matki Agrypiny i brata Nerona, aby złożyć je w mauzoleum cesarskim. Swoim siostrom i babce Antonii przyznał specjane przywileje.
Jednakże w październiku 37 roku n.e. cesarz zapadł na dosyć poważną chorobę, prawdopodobnie mózgu. Gdy Kaligula powrócił do zdrowia, był już innym człowiekiem. Rozpoczął rządy bardzo okrutne, żądając dla siebie czci boskiej. Zginął zamordowany przez spiskowców.
Klaudiusz (41 – 54 n.e.) – Tiberius Claudius Drusus Nero, urodzony 10 roku p.n.e. w Lugdunum w Galii, syn Druzusa Starszego i Antonii Młodszej. Był bratankiem cesarza Tyberiusza i stryjem cesarza Kaliguli.
Wyniesiony na tron dzięki przypadkowi przez pretorianów. Był to człowiek o zainteresowaniach naukowych. Wykazał duże zdolności jako władca. Wzmocnił władzę cesarską, zaostrzając jednocześnie stosunki z senatem, rozszerzył biurokrację; mieszkańcom prowincji szeroko nadawał obywatelstwo rzymskie. Klaudiusz, chcąc zyskać militarną wiarygodność, podjął wyprawę do Brytanii w 43 roku. Po powrocie do Rzymu świętował tryumf w 44 n.e.
Charakterystyczna dla panowania Klaudiusza jest wzrastająca rola wyzwoleńców w sprawowaniu władzy. Cesarz, nie mając zaufania do kręgów senatorskich, główną rolę w administracji i w radzie przybocznej powierzał wyzwoleńcom. Kilku z nich; Tyberiusz Klaudiusz Narcyz, Tyberiusz Klaudiusz Polibiusz i Pallas zdobyło bardzo wpływową pozycję.
Zbudował m.in. nowy port w Ostii i akwedukt w Rzymie. Podbił Brytanię.
Neron (54 – 68 n.e.) – Tiberius Claudius Nero Caesar Drusus Germanicus, urodzony 37 roku n.e., syn Gnejusza Domicjusza Ahenobarbusa i Agrypiny Młodszej. Cesarz ten rządził jako piąty z kolei i przeszedł do historii jako jeden z tyranów Rzymu. Popełnił samobójstwo, kiedy w Hiszpanii cesarzem ogłosił się Galba (68 rok n.e.).
Materiał opracowany przez:
