Thermae albo balnea były to łaźnie złożone na kompleks obiektów ulokowanych na rozległym terenie, dostępnych dla wszystkich, zarówno ludzi wolnych jak i niewolników, dla bogaczy i biednych o określonych godzinach.
Opłata za korzystanie z term była bardzo niska. Okresowo była znoszona przezcesarza w drodze łaski, aby tym samym zjednać sobie lud rzymski. W zasadzie
termy były dostępne dla wszystkich, choć najczęściej istniał podział, który
ściśle określał godziny kąpieli chorych, kobiet i mężczyzn.
Łaźnie były stałym elementem życia towarzyskiego w miastach rzymskich.
Budowano je głównie z pieniędzy państwowych, jednak często ich budowę zlecały prywatne osobistości.
Termy występowały zarówno przy willach arystokracji i w obozach rzymskich (castra).
Tym samym wyróżniało się
łaźnie publiczne oraz prywatne.
Przy wejściu do term, w westybulu, czyli przedsionku
niejaki casparius przyjmował od wchodzących pieniądze oraz kosztowności do depozytu.
W skład pomieszczeń wchodziły:
– szatnie (apodyterium)
– baseny z zimną wodą (frigidarium)
– mała ogrzewana
sala przygotowującej organizm do zetknięcia z wyższą temperaturą (tepidarium)
– baseny z gorącą wodą (calidarium)
– łaźnie: sucha (laconicum) lub parowa (sudationes)
– sale masażu (oleoterion), w których namaszczano ciała olejkami
– sala do wypoczynku (tepidarium)
pomieszczeniami, w skład term wchodziły także takie pomieszczenia, jak boiska, sale gimnastyczne (gimnazjony),
stadiony, sale do masażu, sale do nacieranie oliwą i pachnidłami,
eksedry i portyki przeznaczone dla dyskutujących, rozmawiających czy przysłuchujących się recytacjom poetów
i mówców. W termach znajdowały się także biblioteki, pokoje muzyczne, bufety oraz
sale gier w kości. Obiekty rozmieszczone były wśród zieleni. Same pomieszczenia miały bogatą dekorację.
Ściany wykładane były marmurem, zdobione malowidłami, a posadzki pokryte były mozaikami. W pomieszczeniach
ustawiano rzeźby, zieleń i wszelkie elementy wystroju.
W konstrukcji term rzymskich zastosowano system centralnego ogrzewania, nazywany przez Rzymian hypocaustum.
W podziemiach term znajdowało się palenisko, nad którym grzano wodę, a następnie
rozprowadzano ją do pomieszczeń z basenami i sal do wypoczynku rurami. Gorące powietrze wypełniało
pustą przestrzeń pod podłogami i w ścianach.
Termy zaopatrywane były akweduktami w źródlaną wodę.
Łaźnie budowane były zwykle jak najbliżej źródeł termalnych, kiedy jednak nie było to możliwe stosowano
system wcześniej opisany.
Tak termy rzymskie opisuje
Lucius Anneus Seneka w „Listach Lucillusa”:
„Mieszkam tuż obok term. wyobraź sobie więc te najprzeróżniejsze głosy, których już uszy ścierpieć nie
mogą. Siłacze ćwiczą i wyrzucają w górę ręce obciążone ciężarami […]; kiedy trafi się jakiś próżniak,
któremu sprawiają przyjemność pospolite masaże, słyszę klaskanie dłoni o ciało […] A jak się zjawi
sędzia sportowy i zacznie liczyć piłki – to już koniec […] Masz dalej tych, co skaczą do wody z impetem,
rozbijając ją, […] wyobraź sobie piszczący i skrzekliwy głos niewolnika – depilatora […] Dodaj
najprzeróżniejsze nawoływania sprzedających ciastka i masarza i cukiernika, z których każdy na swój
sposób ale zawsze głośny, reklamuje swój towar.”
Pierwsze termy powstawały najprawdopodobniej w II wieku p.n.e.
Budowanie ich rozpowszechniło się jednak w I w. p.n.e.
W tym okresie przeobraziły się one w ogromne kompleksy.
Do najsłynniejszych term należą te wzniesione w Rzymie:
– termy Agrypy
– termy Augusta
– termy Tytusa
– termy Domicjana
– termy Karakalli
– termy Dioklecjana
– termy Konstantyna
Łaźnie budowane były nie tylko w Rzymie ale i na terenie całego
imperium np. w Patarze, Paryżu i Hierapolis, Trewirze czy
Aleksandrii.
