,

Malarstwo rzymskie

przez bedy

Malarstwo pompejskie odnalezione w Pompejach na ścianach odkopanego spod warstw popiołów miasta pozwoliły badaczom na odtworzenie historii malarstwa rzymskiego. Do 1879 roku August Mau wyróżnił cztery style pompejańskie stosowane do dekoracji architektonicznej.
Styl pompejański pierwszy

Nazywany też stylem inkrustacyjnym lub strukturalnym. Cechowały go dekoracje ścienne z zastosowaniem sztukaterii imitujących marmurowe, alabastrowe płyty umieszczane na ścianach. Wprowadzały one podział płaszczyzny ściany na trzy poziome części. Pas położony najniżej naśladował cokół i ortostaty. Kolorystyka cokołu, na ogół żółta, naśladowała drewno. Ortostaty kształtowane były w postaci płyt w układzie pionowym.

Część środkowa ściany zdobiona była płaskimi płytami układanymi poziomo w kolorach naśladujących wielobarwne marmury. Tą część ściany wieńczył gzyms ze stiuku zdobiony ząbkami. Najwyższy pas stanowiła gładka, biała ściana, czasem wykończona pasem drugiego gzymsu.

Podział uzupełniany był przez wprowadzenie w narożach wnętrza oraz wzdłuż ścian stiukowych pilastrów prowadzonych od podłogi do sufitu, ozdobionych bogatym reliefem w formie głowicy. Najwyższy pas, gzymsy i pilastry malowano kolorem białym. Styl pompejański pierwszy stosowany był od II wieku p.n.e. do ok. 80 p.n.e. w ośrodkach związanych z kulturą helleńską.

Styl pompejański drugi

Rozwijał się w okresie od ok. 90 p.n.e. do 15 p.n.e.. Zostały wprowadzone w nim obrazy iluzjonistyczne z przedstawieniami pejzażu i motywów architektonicznych. Dekoracja miała wprowadzić wrażenie większych przestrzeni. Na ścianach pojawiły się imitacje obrazów tablicowych przedstawiające sceny mitologiczne rozgrywane na tle krajobrazu. Elementy sztukaterii stopniowo zostają zastępowane malarskimi ich odpowiednikami.

Sam podział ścian przypomina styl pompejański pierwszy. Jednak stopniowo wprowadzane zmiany zastępują poszczególne jego elementy. Do około 70 p.n.e. znaczna część zdobień wykonywana jest w stiuku. W kolorystyce dominują barwy: biały, czerwony, żółty, zielony i fioletowy. Po 70 r. p.n.e. wprowadzane są malarskie iluzje naśladujące prześwity w ścianach. Namalowane kolumny dzielą płaszczyznę ścian na trzy części, z których środkowa (interkolumnium) jest wyraźnie dominująca.

W tym okresie pojawiają się pierwsze naśladownictwa obrazów tablicowych zdobiących górne części ścian. Po roku 50 p.n.e. wprowadzane zmiany potęgują wrażenie przestrzeni, prześwitów w ścianach, które coraz bardziej przypominają dekoracje teatralne. Wprowadzony zostaje pejzaż ogrodowy wraz z ogrodową architekturą. W latach czterdziestych wprowadzone zostają duże kompozycje pokrywające całe ściany w taki sposób, jakby one w ogóle nie istniały lub były przeźroczyste, a widoczny pejzaż oglądany jest w naturze. Po 40 p.n.e. nastaje moda na stopniowe zamykanie otwartych prześwitów, coraz częściej stosowane są malowane wprost na ścianach dekoracje w formie obrazów tablicowych.

Styl pompejański trzeci

Zwany także orientalnym lub egiptyzującym – trwa od ok. 20 p.n.e. do 50 r. n.e. Cechą charakterystyczną jest odejście od iluzjonizmu. Przestrzegana jest ścisła symetria podziału ściany i centralna kompozycja dekoracji. Ściana dzielna jest w układzie poziomym i pionowym. Nadal utrzymany jest podział na trzy części poziome: cokół, część środkowa górna. W wydzielonej podziałem pionowym, w środkowej części ściany dopuszcza się podział na trzy lub pięć płaszczyzn rozdzielony malarskimi motywami geometrycznymi lub roślinnymi w formie girlad rozwieszonych pomiędzy smukłych kolumienek przypominających podstawy kandelabrów.

W tle pojawiają się delikatne motywy ptaków lub częściowo fantastycznych zwierząt. Często wprowadzane są rośliny i zwierzęta charakterystyczne dla pejzażu egipskiego.

Tak wydzielone płaszczyzny zdobione są imitacjami obrazów tablicowych. Miejsce środkowe zajmowane jest sceną z przedstawieniem figuralnym. Boczne płaszczyzny zdobione są pojedynczymi motywami w formie figur, mniejszych obrazków itp. Po 25 r. następuje pewien powrót do iluzji przez wprowadzenie w wydzielonych kwaterach obrazów przedstawiających widok na otwartą przestrzeń (np. wyobrażenie prześwitu lub okna z widniejącym w dali pejzażem architektonicznym.

Styl pompejański czwarty

Za okres jego trwania przyjmuje się lata 50 – 100. Szczególną popularność zdobył w Pompejach podczas prac związanych z odbudową miasta po trzęsieniu ziemi (po 63 roku).

Również w Rzymie w tym samym czasie (dokładniej w 64 r.) rozpoczęto budowę Złotego Domu Nerona. Ściany pokrywane są obrazami przedstawiającymi ogromne prześwity, w których widoczne są kolejne sale, komnaty o otwartych drzwiach i oknach, loggiach, balkonach. Ukazywana architektura jest nierealna, (stąd nazwa stylu określanego także mianem stylu architektury fantastycznej) ukazywane budynki i ich fragmenty nie spełniają wymogów perspektywy ani zasad stosowanych w ówczesnym budownictwie. Celem tych piętrzących się obrazów jest stworzenie iluzji głębi. Zanika podział płaszczyzny ściany na trzy części. Oprócz malowideł iluzjonistycznych ponownie pojawiają się kopie obrazów tablicowych o tematyce mitologicznej.

W sposób niezależny od głównych prądów w stylach malarskich rozwijały się także dekoracje o innej tematyce. W jadalniach często spotykane były malowidła przedstawiające martwe natury złożone z ryb, ptaków, owoców, szklanych naczyń z wodą. Spotykane są też malowane wprost na ścianach portrety najprawdopodobniej mieszkańców domów.

Poprzedni

Architektura rzymska

Literatura rzymska

Następny

Dodaj komentarz