Początki Rzymu owiane są tajemnicą. Istnieje obecnie wiele legend opowiadających o powstaniu Rzymu. Jedna z nich mówi, że miasto zostało założone przez bohatera wojny trojańskiej – Eneasza.
Po zdobyciu i zburzeniu Troi miał on przybyć do krainy zwanej Lancjum. Wkrótce potem zmarł, co spowodowało długotrwałe walki o zdobycie władzy pomiędzy jego potomkami. Zwycięzca oddał córkę pokonanego – Reę na służbę bogini Weście. Wkrótce urodziła ona bliźnięta (Romulusa i Remusa). Władca Lacjum dowiedziawszy się o narodzinach chłopców, nakazał zabicie ich poprzez wrzucenie do rzeki Tyber. Matka nie chcąc stracić dzieci, włożyła je do wiklinowego kosza. Nie popłynął on jednak dalej z prądem rzeki, gdyż zaczepił się o gałąź. Chłopcy odnalezieni zostali przez wilczycę, która je wykarmiła i przekazała na wychowanie pastuchowi królewskiemu. Istnieje przekonanie, że ową wilczycą mógł być władca piorunów – Zeus. Gdy chłopcy dorośli, wywiązała się między nimi walka, w wyniku której Romulus zabił swojego brata Remusa. Romulus wybudował miasto nazwane od jego imienia Roma, czyli Rzym.
Najstarsze ślady osadnictwa jakie do tej pory odnaleziono nad rzeką Tyber datuje się między 1000, a 800 r. p.n.e. Rzym, prawdopodobnie powstał w 753 p.n.e. Do niedawna data ta była niemal jednomyślnie kwestionowana przez specjalistów. Sami Rzymianie nie byli w tym względzie zgodni. Wspomniane datowanie jest autorstwa Warrona, badacza dziejów minionych, który żył w I w. p.n.e. Zyskało ono popularność dzięki monumentalnemu dziełu Liwiusza, który posłużył się datą użytą przez Warrona, pisząc swoje Dzieje Rzymu od założenia miasta. W niemal dwa tysiące lat po śmierci Liwiusza zyskała ona jednak zadziwiające potwierdzenie w wynikach badań archeologicznych, prowadzonych na przełomie lat 80. i 90. XX w. przy drodze prowadzącej z Forum na Palatyn.
Włoski archeolog, A. Carandini, badający ten rejon, stwierdził istnienie przy zboczu Palatynu śladów muru powstałego około połowy VIII w. p.n.e. Badania te nie wskazują wprawdzie dokładnej daty powstania miasta nad Tybrem, jednak potwierdzają istnienie w tym miejscu skupiska o miejskim charakterze już w tak wczesnym okresie. Miejsce było zresztą wyjątkowo szczęśliwie dobrane. Znajdowała się tu najwygodniejsza, patrząc od strony ujścia rzeki, przeprawa przez Tyber. Musiała więc prowadzić tędy droga wiodąca do nadbrzeżnych salin, miejsca pozyskiwania soli, niezbędnej dla górskich plemion sabelskich zajmujących się hodowlą bydła i owiec. Droga ta prowadziła zarazem w kierunku miast południowej Etrurii. Zakole Tybru tuż przy wyspie dawało wygodny port, do którego przybijać mogły fenickie i greckie statki z towarami różnego rodzaju. Innymi słowy było to wymarzone miejsce na ośrodek handlowy.
Osada palatyńska po mniej więcej stu latach połączyła się z drugą wioską, zamieszkałą przez Sabinów, skupioną na zboczach Kwirynału i Kapitolu. Oddzielające te dwie wspólnoty bagno zasypano i w ten sposób powstał jeden z najbardziej znanych na świecie punktów turystycznych Rzymu – Forum Romanum. Przez pierwsze 250 lat swego istnienia Rzym był monarchią. W II połowie VI w. pod berłem rodu Tarkwiniuszy osiągnął pozycję jednej z najpotężniejszych monarchii na Półwyspie Apenińskim. W mieście krzyżowały się wówczas różnorakie wpływy kulturowe. Niezwykle silnie swą obecność zaznaczyła kultura etruska, lecz w sztuce tego okresu widać również wyraźnie wpływy greckie i fenickie. Język i kultura latyńska nie zniknęły jednak, stanowiły o odrębności Rzymu w porównaniu z innymi, kwitnącymi wówczas ośrodkami miejskimi na terenie Italii. Miasto wyróżniała największa świątynia w tzw. stylu etruskim poświęcona bogu bogów Jowiszowi, powstała w ostatnich latach istnienia monarchii. Do końca dziejów Rzymu uważano, że podstawowe z jego instytucji społecznych i politycznych stanowiły dzieło poszczególnych władców.
Pierwsza wielka cywilizacja italska. Istniała między VII a II wiekiem p.n.e. W szczytowym okresie swojego rozwoju (VI wiek p.n.e.), dzięki sojuszowi z Kartaginą, panowała nad zachodnią częścią Morza Śródziemnego. Od roku 616 do 509 p.n.e., królowie etruscy zasiadali na tronie rzymskim.
Cywilizacja etruska wywarła ogromny wpływ na Rzym. Rzymianie zapożyczyli od Etrusków: przepisy procedury sądowej, triumfy, alfabet, sztukę budowania świątyń, realizm w rzeźbie i malarstwie, wróżbiarstwo. Im też prawdopodobnie zawdzięcza się ustanowienie trzech organów władzy w królestwie, w postaci: króla, zgromadzeń kurialnych i senatu.
Materiał opracowany przez:
