Początki rozwoju rzeźby rzymskiej przyjmowane są zazwyczaj na koniec II wieku p.n.e. Tworzone były na zapotrzebowanie możnych, kolekcjonujących dzieła sztuki. Rzeźby służyły przede wszystkim do dekoracji wnętrz i ogrodów.
Z wzorowania się na greckiej rzeźbie sakralnej, powstała rzeźba dekoracyjna o tematyce mitologicznej. Do rzeźbiarzy zajmujących się rzeźbiarstwem należeli:
– Pazyteles – Grek pracujący na południu Italii w latach 60 – 40 p.n.e. Jego uczniem był Stephanos, który z kolei wykształcił Menelaosa. Obaj byli Grekami.
– Salpion, Sosibos, Pomtion – Ateńczycy żyjący na przełomie er. Wytwarzali przede wszystkim pięknie rzeźby w formie naczyń, których przeznaczeniem była dekoracja obiektów architektonicznych. Od miejsca ich działalności, rzeźby, fryzy, ołtarze o podobnej w formie dekoracji określane są jako neoattyckie.
Równolegle do działalności kopistów rozwijały się dwa inne nurty tematyki rzeźbiarskiej: portret oraz relief historyczny. Obydwa gatunki nie są oczywiście rzymskim pomysłem. Zostały zapożyczone i rozwinięte na wielką skalę w Rzymie.
Relief historyczny
Początki rozwoju płaskorzeźby o tematyce historycznej datowane są na przełom II i I wieku p.n.e.. Przedstawienia utrwalały wydarzenia, które faktycznie rozegrały się w niedalekiej przeszłości. Twórcy starali się wiernie oddać postacie występujących osób, ich ubiór, broń, sprzęty oraz otoczenie. Pojawiają się zatem elementy krajobrazu lub budowli. Widz miał dokładnie wiedzieć gdzie i kiedy rozegrały się zdarzenia i kto w nich brał udział. Nie upiększano zatem postaci, nie odmładzano ich. Postacie przedstawiano w sposób wieloplanowy.
Stąd rozwijały się główne cechy rzeźby rzymskiej, takie jak: wierność faktom (historycyzm), narracyjność i iluzjonizm. Pewnym zaprzeczeniem historycyzmu było umieszczanie, często na pierwszym planie, postaci bóstw. Płaskorzeźby ukazane na Ara Pacis (Ołtarzu Pokoju) przypominają mity o Eneaszu i Romulusie nawiązując do boskiego pochodzenia rodu Juliuszów.
Jeżeli chodzi o rzeźby to w Starożytnym Rzymie wytworzył się rynek na greckie dzieła sztuki. Kiedy zabrakło greckich oryginałów, rozwinął się rynek kopii. Figury greckich bogów, stały się wzorem dla posągów rzymskich władców – ustawianych w miejscach publicznych i pełniących funkcje propagandowe. Dobrym przykładem może być słynny posąg Oktawiana Augusta z Prima Porta. Ukazany zostaje jako wódz, przemawiający do swojej armii.
Kończąc, trzeba dodać, że rzeźbiarze rzymscy starali się oddać realia w jak najlepszym porządku. Nie polegało to na upiększaniu twarzy, dodawaniu muskułów lub dorabianiu włosów. Często bowiem osoba pozująca posiadająca wystarczającą władzę, by wydawać kary, mogła posądzić swojego rzeźbiarza o nie przestrzeganie „naturalnych reguł” i skazać go na ścięcie lub tortury. Bardzo podobne obowiązki posiadali artyści w Anglii w XVII wieku.
Materiał opracowany przez:
