Określenia Scytowie po raz pierwszy użyli greccy pisarze starożytni opisujący koczownicze plemiona pochodzenia irańskiego. Do Azji Mniejszej przybyli prawdopodobnie w VIII w. p.n.e. W latach 70-tych VII w. p.n.e. Scytowie pod wodzą króla Ispakaiosa połączyli się z Medami i Manejczykami występując przeciw Asyrii.
Ich znaczenie musiało być już w tym czasie spore, bowiem zmusiło władcę asyryjskiego, Asarhaddona, do pokoju. Jego gwarancją miał być ślub córki wodza asyryjskiego Baratatui z królem Scytów. Aby pojąć znaczenie tego faktu musimy pamiętać o tym, że Asyria była w tym czasie jednym z największych i najpotężniejszych państw starożytnego Wschodu. Wkrótce po zawarciu pokoju Scytowie dotarli do palestyńskiej Syrii, a stamtąd ruszyli na Egipt. Nie zdołali jednak wtargnąć doń, gdyż faraon Psammetych I wyszedł im naprzeciw z darami, prosząc, by zatrzymali marsz. Jak z powyższego opisu widać, w VII w. p.n.e byli oni jedną z większych potęg starożytnego Wschodu.
Posuwając się stale naprzód, zdobywali coraz to nowe ziemie. I tak np. w pościgu za Kimmerami, ludem zamieszkującym dość znaczne tereny Azji Mniejszej dotarli do strefy czarnomorskiej, gdzie się osiedlili. Zajęli teren od rzeki Prut aż po Doniec, by w VI i V w. p.n.e. usadowić się na całym Zakaukaziu. W ten sposób kontrolowali Morze Czarne i Morze Kaspijskie. Mając we władaniu Krym, całe Zakaukazie i część Kazachstanu stanowili jedną z największych potęg ówczesnego świata. Okres ten stanowi zatem apogeum rozwoju terytorialnego Scytii. Nie oznaczało to w żadnym wypadku, iż zadowalali się oni swoim stanem posiadania. Stanowili stałe zagrożenie dla imperium perskiego, skąd Dariusz I prowadził przeciw nim swoje wojska. Jego armia licząca 700.000 wojowników została pokonana w 514 r. p.n.e. W ciągu następnych 400 lat uzależnili od siebie kolonie greckie.
Na przełomie VI i V w. p.n.e. Scytowie dokonali najazdu na ziemie dzisiejszej Polski, kierując się szlakiem z Węgier, południową stroną Karpat i przekraczając Bramę Morawską. Atak na plemiona należące do kultury łużyckiej zaczęli grupy śląskiej, co przyczyniło się do jej upadku. Odnotowano także najazdy na ziemie zajmowane przez grupę górnośląsko-małopolską. Była ona jednak jakby na uboczu głównego kierunku najazdu. Ślady ich wypraw możemy odnotować również w Polsce środkowej. Istniał wśród Scytów zwyczaj, iż żołnierz po bitwie obcina głowy zabitym nieprzyjaciołom, których powalił. Ilość zebranych głów określała wielkość udziału w łupach.
Stosunki społeczne były typowe dla państwa scentralizowanego. Władza królewska była dziedziczna i przetrwała do końca istnienia państwa. Scytyjscy królowie wykorzystywali wszystkie środki oddziaływania ideologicznego dla utrzymania swej władzy. Prymitywna władza państwowa przypominała bowiem pod wieloma względami instytucje rodowe.
Wiele interesujących informacji przynoszą groby scytyjskie. Przykładem niech będzie fakt, iż w mogiłach młodych kobiet scytyjskich znaleziono m.in. broń. W niektórych wypadkach kobiety znajdowano w pełnym rynsztunku bojowym. Świadczyć to może, że w armii scytyjskiej służyła płeć piękna. Przy szkieletach z reguły znajdywano bogate wyposażenie, m.in. przedmioty ze złota, bransolety z brązu, uprząż etc. Groby wyraźnie wskazują, jak rozwarstwione było społeczeństwo scytyjskie. Sam obrzęd chowania zmarłych nie był jednolity. Praktykowano zarówno kremację, jak i grzebanie w ziemi.
Państwo scytyjskie upadło w III w. p.n.e w wyniku stałego wzrostu roli Sarmatów. Mimo rozpaczliwych prób nie udało się go ocalić. Do tego wszystkiego doszły klęski z legionami rzymskimi. W efekcie ludność scytyjska zasymilowała się z Sarmatami. Jako ciekawostkę można podać fakt, iż według jednego z ostatnich spisów ludności w Rosji, ponad 100.000 osób przyznaje się do narodowości scytyjskiej.
Materiał opracowany przez:
